Nayratpachaxa utxirinakxata Estado Plurinacional de Bolivia markanxa lurasiwayiwa kunaymani ch’amt’awinaka suma yatiyawi jiqhatañataki  nayrapachanakatpacha jichha pachakama.

Siglo 19 nuywitpacha walja kutiwa markam irpirinakaxa walja yatiyawinaka aptapxana markachirinakampi uka irnaqawinwa iyawa satanakaxa jiqhatasiwayi, jan walt’awinakasa utjawakirakiwa ukhamanakarjamaxa markachirinakana jiltawixa utjaskiwa.

Nayriri sata qallta phaxsina 1900 marana suxtiri taqpacha markanakanwa jaqi jakthapiwi aptasiwayi, Qullasuyu markanxa jank’akiwa apsuta yatiyawinakaxa jaqi jakthapiwi utjañapataki, jaqinakaxa janiwa ancha utjkanti ukhamanaka yatisaxa janiwa qhawqhapunisa markachirinakaxa ukaxa yatiñjamakanti, yaqha markanakansa kipkarakiwa.

Suma qhana chiqaki apnaqasiñapatakixa Instituto Interamericano de estadísticas wakichawi jaqi jakthapiwi  yaqha markanakansa wali ch’amt’araki, phisqhiri sata qallta phaxsina 1950 maranakana jaqi jakthapiñatakixa amtasiwayi, paqallquri jaqi jakthapiwixa ukhamaraki nayriri uta jakthapiwi apasiwayi, Direccion General de Estadistica jaqi jakthapiwixa wakt’ayasiwayi Ministerio de Hacienda y Estadistica jupanakampi chikt’ata.

Pä tunka llatunka sata qallta phaxsita 1976  marana kimsaqallquri jaqi jakthapiwi ukhamaraki payiri uta jakthapiwiwa utjawayi, Instituto Nacional de Estadistica jupanakawa phuqhawayaphi, thä tunka suxta maranakanxa kimsa maranaka mara t’aqa phaxsina 1992 marana llatunkiri jaqi jakthapiwixa ukhamaraki kimsiri uta jakthapiwixa apasiwayi, ukatxa phisqha urunaka sata qallta phaxsina 2001tunkiri jaqi jakthapiwi ukhamaraki uta jakthapiyixa apasiwayi.

Pä tunka  mayani lapaqa phaxsinxa 2012 maranxa jaqi jakthapiwi ukhamaraki uta jakthapiwixa chiqpacha qhananchasiwayi, tunka mayiri jaqi jakthapiwi markachirinakana ukhamaraki phisqhiri uta jakthapiwinakaxa phuqhasiwayi.

Qullasuyu markasana jaqi jakthapiwinaka

Markasana nayriri jaqi jakthapiwinakaxa 1831 marana kunapachatixa markasana Mariscal Andres de Santa Cruz irptkana ukhawa phuqhasiwayi, ukhamawa aka markasanxa taqi kasta sarawinaka uñt’asaxa qallantasiwanxa.

Jaqi jakthapiwixa 1831 maranxa 1.088.768 jaqinakawa qillqantasiwayi, khä 1835 maranxa 1.060.777 jaqinakaxa jakt’asiwayi, ukatxa 1845 maranxa 1.378.896 yatisiwaraki, ukhamarusa 1854 maranxa 2.326.126 ukharuwa puriwaraki, ukatxa 1882 maranxa 1.172.156 yatisiwayxaraki ukhamakipansa 1900 maranxa 1766.451 jaqinakawa utji,  yatiñatakixa pasiri 1879 maranxa jach’a uraqinakawa jaqi jakthapiwitaki yatisi.

1950 maranxa jaqi jakthapiwixa 2.704.165 jaqinakaruwa puriwayi, ukatxa 1976 maranxa 4.613.419 puriwayi, ukatxa, 1992 maranxa 6.420.792 ukharakiwa jakthapisiwayi, ukatxa 2001 maranxa 8.274.325 ukharurakiwa puriwaraki, ukampirusa, 2012 maranxa 10.059.856 ukharuwa jaqi jakthapiwinakaxa puriwayi.

Facebook
Twitter
YouTube
Instagram
Tiktok
Estamos a tu servicio